Asansör Yönetmeliği

Güvenliğin ve Hukukun Temeli

Modern binaların vazgeçilmez bir parçası olan asansörler, günlük yaşantımızın konfor ve hızını büyük ölçüde artırır. Ancak, bu karmaşık makinelerin güvenli ve sorunsuz bir şekilde çalışması, katı ve kapsamlı yasal düzenlemelerle sağlanır. Asansör Yönetmeliği, sadece bir dizi kuraldan ibaret değildir; yolcu ve bakım personelinin can güvenliğini güvence altına alan, asansörün tüm yaşam döngüsünü kapsayan ve hukuki sorumlulukları net bir şekilde belirleyen temel bir çerçevedir. Bu makalede, asansör yönetmeliğinin tarihçesini, temel maddelerini, ilgili tüm aktörlerin sorumluluklarını ve sektörün en önemli paydaşlarından biri olan Tüm Asansör Sanayi İşverenleri Sendikası (TASİS)‘in yönetmeliklerin uygulanmasındaki kritik rolünü detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Asansör Yönetmeliği’nin Tarihsel Gelişimi ve Amacı

Türkiye’deki asansör yönetmelikleri, zaman içinde uluslararası standartlara ve özellikle Avrupa Birliği’nin ilgili direktiflerine uyum sağlayacak şekilde sürekli olarak evrilmiştir. Bu gelişim, asansör teknolojisinin ilerlemesi ve güvenlik standartlarının sürekli yükselmesiyle paralel bir seyir izler. Yönetmeliklerin temel amacı, asansörlerin imalatından montajına, işletilmesinden bakımına kadar her aşamada en yüksek düzeyde güvenlik ve kaliteyi sağlamaktır. Bu düzenlemeler, sadece asansörün kullanıcılarına değil, aynı zamanda montaj, bakım ve revizyon işlemlerini yapan teknik personele yönelik riskleri de en aza indirmeyi hedefler.

Yönetmelikler, üç ana başlık altında toplanabilir:

1. Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB): Asansörlerin piyasaya arz edilmeden önce uyması gereken temel sağlık ve güvenlik gereklerini belirler.
2. Asansör İşletme ve Bakım Yönetmeliği: Asansörlerin işletme süresince bakımı, periyodik kontrolü ve sorumlulukları düzenler.
3. Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliği: Yıllık periyodik kontrollerin nasıl yapılacağını, kimler tarafından yapılacağını ve etiketleme sistemini tanımlar.

Asansör Yönetmeliği’nin Temel Hükümleri: Hukuki Çerçevenin Detayları

1. Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB):

Bu yönetmelik, yeni üretilen asansörler ve asansörün emniyet aksamları için geçerlidir. En önemli unsurları şunlardır:

• CE Belgesi ve Uygunluk Değerlendirmesi: Asansörün, Avrupa Birliği’nin güvenlik standartlarına uygun olduğunu gösteren CE belgesine sahip olması zorunludur. Bu belge, asansörün projelendirme aşamasından itibaren yapılan risk analizlerini, tasarım kontrollerini ve nihai testleri kapsayan kapsamlı bir “uygunluk değerlendirmesi” sonucunda verilir.
• Onaylanmış Kuruluşlar: Bu değerlendirme süreci, Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş ve uluslararası alanda tanınan “Onaylanmış Kuruluşlar” (Notified Body) tarafından yapılır. Bu kuruluşlar, asansörün tüm güvenlik gereklerini karşıladığını bağımsız bir şekilde onaylar.
• Piyasaya Arz: Yönetmelik, asansörün piyasaya arz edilmeden önce taşıması gereken tüm teknik ve idari koşulları belirler.

2. Asansör İşletme ve Bakım Yönetmeliği:

Bu yönetmelik, asansörün güvenli bir şekilde işletilmesinden kimin sorumlu olduğunu ve hangi adımların atılması gerektiğini detaylandırır.

• Sorumluluk Sahibi: Yönetmelik, asansörün güvenliğinden birinci derecede bina yöneticisi veya asansör sahibinin sorumlu olduğunu belirtir. Bu, yöneticinin sadece idari bir görevli olmadığını, aynı zamanda ciddi hukuki ve vicdani sorumluluklar taşıdığını vurgular.
• Zorunlu Bakım: Asansörlerin, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş bir asansör firması ile aylık bakım sözleşmesi yapılması zorunludur. Bakım firması, asansörün emniyet ve işletme gereksinimlerini düzenli olarak kontrol etmekle yükümlüdür.
• Teknik Personelin Yetkinliği: Yönetmelik, bakım ve onarım işlerini yapan personelin “asansör bakım ve onarımcısı” sertifikasına sahip olması gerektiğini belirtir.

3. Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliği:

Bu yönetmelik, asansörlerin yılda en az bir kez yapılması zorunlu olan yıllık kontrollerini düzenler.

• A Tipi Muayene Kuruluşları: Yıllık kontroller, belediyeler veya il özel idareleri tarafından yetkilendirilmiş, bağımsız A Tipi Muayene Kuruluşları tarafından yapılır. Bu kuruluşların tarafsızlığı, denetimin güvenilirliği için kritik öneme sahiptir.
• Etiketleme Sistemi: Kontrol sonucunda asansöre, durumunu gösteren renkli bir etiket yapıştırılır:
  • Yeşil: Güvenli ve kullanıma uygun.
  • Mavi: Hafif kusurları var, ancak güvenliği tehlikeye atmıyor.
  • Sarı: Kusurlu ve güvenlik riskleri taşıyor. Eksikliklerin 60 gün içinde giderilmesi gerekir.
  • Kırmızı: Ağır kusurlu ve kullanılması tehlikeli. 30 gün içinde mühürlenmesi ve kullanımdan kaldırılması gerekir.
• Sorumluluk Zinciri: Yönetici, periyodik kontrolün yapılmasından, raporun alınmasından ve rapordaki eksikliklerin giderilmesinden sorumludur. Kırmızı etiketli bir asansörün kullanılmaya devam edilmesi, ağır hukuki sonuçlar doğurur.

Yönetmeliklerin Uygulanmasındaki Temel Aktörler ve Rolleri

Asansör yönetmeliklerinin sorunsuz bir şekilde uygulanması, farklı aktörlerin iş birliğine dayanır. Her birinin, güvenlik zincirinde belirli bir görevi ve sorumluluğu vardır.

• Asansör Üreticileri/İmalatçıları: Yönetmeliklere uygun asansörler tasarlamak, üretmek ve CE belgesini alarak piyasaya arz etmekle yükümlüdür.
• Bina Yöneticisi/Asansör Sahibi: Yönetmeliğin en çok muhatap olduğu kişidir. Yasal zorunlulukları yerine getirmek, doğru firmalarla çalışmak ve bina sakinlerini bilgilendirmek en temel sorumluluklarıdır.
• Yetkili Asansör Bakım Firmaları: Asansörün güvenliğinden, yönetmeliklere uygun bakım ve onarımlarından sorumlu profesyonel kuruluşlardır. Bu firmaların yetkinliği ve dürüstlüğü, sistemin güvenilirliği için hayati önem taşır.
• A Tipi Muayene Kuruluşları: Bağımsız ve tarafsız bir şekilde asansörlerin periyodik kontrollerini yaparak, asansörün mevcut durumunu belirlerler.

Tüm Asansör Sanayi İşverenleri Sendikası (TASİS) ve Yönetmeliklere Katkısı

Bu karmaşık yapıda, sektörün tüm bileşenlerini bir araya getiren ve ortak standartların oluşmasına katkı sunan meslek örgütleri büyük bir rol oynar. İşte Tüm Asansör Sanayi İşverenleri Sendikası (TASİS), bu alanda Türkiye’nin en etkin ve güvenilir kuruluşlarından biridir.

TASİS’in asansör yönetmeliklerinin oluşturulması ve uygulanmasındaki katkıları şunlardır:

• Yasal Süreçlerde Lobicilik ve Danışmanlık: TASİS, asansör sektörü profesyonellerinin sesi olarak, yeni yönetmeliklerin hazırlanması, mevcut düzenlemelerin güncellenmesi süreçlerinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı gibi resmi kurumlarla yakın iş birliği içinde çalışır. Sektörün sahadaki tecrübesini ve geri bildirimlerini yasal düzenleyicilere aktararak yönetmeliklerin daha gerçekçi, uygulanabilir ve etkili olmasını sağlar.
• Mesleki Standartları Yükseltme: Sendika, üyelerinin yönetmeliklere tam uyum sağlaması için eğitimler, seminerler ve bilgilendirme toplantıları düzenler. Bu sayede, sektördeki teknik personelin yetkinliğini ve hizmet kalitesini artırarak, yönetmeliklerin ruhuna uygun bir çalışma ortamı oluşturur.
• Haksız Rekabeti Önleme: TASİS, haksız rekabete yol açan, yönetmeliklere aykırı çalışan firmalara karşı mücadele eder. Bu yaklaşım, sadece sektörün itibarını korumakla kalmaz, aynı zamanda asansör güvenliğini riske atan uygulamaları da engeller.
• Kalite ve Güven Güvencesi: Bina yöneticileri ve asansör sahipleri için, bir firmanın TASİS üyesi olması, o firmanın etik ilkelere bağlı, yasalara saygılı ve teknik yeterliliğe sahip olduğunun önemli bir göstergesidir. Bu durum, yöneticilerin doğru firma seçimini daha güvenilir bir zemine oturtmasına yardımcı olur.

Sonuç: Yönetmeliklere Uyum, Toplumsal Bir Sorumluluktur

Asansör yönetmeliği, sadece teknik bir mevzuat değil, aynı zamanda toplumun can güvenliğini koruma altına alan bir sosyal sözleşmedir. Bu yönetmelikler, üreticilerden bina yöneticilerine, bakım firmalarından denetçilere kadar tüm paydaşların koordineli ve sorumlu bir şekilde hareket etmesini zorunlu kılar.

Tüm Asansör Sanayi İşverenleri Sendikası (TASİS) gibi kuruluşların, yönetmeliklerin geliştirilmesi ve uygulanmasındaki aktif rolü, sektördeki kalite ve güvenlik standartlarının sürekli olarak yükselmesini sağlar. Bina yöneticileri için en büyük güvence, bu yönetmeliklere harfiyen uymak ve bu süreçte TASİS gibi güvenilir meslek örgütlerinin rehberliğinde hareket etmektir. Unutulmamalıdır ki, güvenli bir asansör, yöneticinin en önemli sorumluluğunun kusursuz bir şekilde yerine getirilmesinin somut bir göstergesidir.